Падрыхтоўка да споведзі

Парафіяльныя аб'явы Літургічны каляндар Катэхеза Кантакты Відэаматэрыялы

Падрыхтоўка да споведзі

Набліжаецца свята Божага Нараджэння, па традыцыі мы імкнёмся навесці парадак у сваіх дамах, стараемся чыста прыбраць кожны пакой. Гэта добрыя справы, аднак важна не забыцца прыбраць самы галоўны пакой — нашае сэрца, бо менавіта яно стане месцам нараджэння Збаўцы.

На працягу ўсяго жыцця ахрышчаны адчувае ўнутры сябе пэўную слабасць, усведамляючы, што носіць скарб веры і камуніі з Богам у глінянай пасудзіне (гл. 2 Кар 4,7). Камусьці можа падацца дзіўным, аднак гэта праўда, што чым больш мы набліжаемся да Бога, тым больш успрымаем сябе кволым начыннем, якому пастаянна патрэбная моц Божай ласкі. Мы прабываем у Хрысце і ведаем праўду, аднак не заўсёды дапасоўваем сваё жыццё да пазнанай веры і праўды і час ад часу здзіўляемся самі сабе.

Гэта нагадвае сітуацыю чалавека перад люстэркам, калі ён заўважае, што яго бачанне сябе не адпавядае рэчаіснасці. Якое ж люстэрка выкарыстаць, калі гаворка ідзе пра духоўнасць, маральнасць і наогул хрысціянскае жыццё? Адказаць не складана: люстэрка — гэта сам Езус Хрыстус. Углядацца ў Яго, нібы ў люстэрка, мы можам на працягу ўсяго жыцця. Асаблівы вобраз самога сябе можна ўбачыць у святле Божага слова, таму Касцёл і заахвочвае да слухання (чытання) словаў Хрыста, якія ёсць крыніцаю вечнага жыцця (гл. Ян 5,24).

Рахунак сумлення як малітва

Кожны, хто ходзіць да споведзі, ведае, што падчас падрыхтоўкі да сустрэчы з міласэрнасцю Бога ў сакраманце прабачэння неабходна зрабіць рахунак сумлення, які катэхізіс называе першаю ўмоваю добрай споведзі. Ведаем таксама, што ад гэтага пункту падрыхтоўкі вельмі шмат залежыць. Добры рахунак сумлення дапамагае адкрыцца на дзеянне Божай ласкі. Калі хтосьці робіць рахунак павярхоўна, то можна сказаць, што ён стаіць на месцы або нават рэгрэсіруе. Для таго каб дакладней разгледзець сутнасць першай умовы добрай споведзі, неабходна падкрэсліць, што нельга ўспрымаць рахунак сумлення толькі як фармальную падрыхтоўку да сакраманту пакаяння. Даследаванне ці аналіз уласнага сумлення з’яўляецца часткаю сустрэчы з міласэрным Збаўцам і інтэгральна спалучаецца з таямніцаю сакраманту. Такім чынам, рахунак сумлення далёка не матэматычны падлік цяжкіх і лёгкіх грахоў ці недасканаласцяў, а форма малітоўнай сустрэчы ў святле Божай праўды пад кіраўніцтвам Святога Духа. Памыляецца той, хто трактуе рахунак сумлення як разлік слугі і пана, які прывёў яго ў суд. Гэта дыялог, у якім вернік імкнецца ўбачыць любоў Бога да сябе і сваю любоў да Бога, а таксама ўласнае дзяленне любоўю з іншымі.

Неабходнасць шчырасці

Бог глядзіць на нас позіркам міласэрнасці і прагне прабачыць, таму чакае ад нас поўнай шчырасці. Зрэшты, нескладана ўсвядоміць, што для Бога ўсё адкрыта — ён бачыць чалавека наскрозь. Недастаткова ўбачыць свае грахі ў яркім святле праўды, неабходна прызнаць іх, сказаць: гэта я зрабіў, гэта мае грахі. Такое прызнанне вынікае з усведамлення, што чалавек не хоча апраўдваць свой грэх, бо ведае, што Бог даў яму столькі ласкі, каб ён мог не грашыць. Тут трэба прызнаць згоду волі і рашэнне здзейсніць грэх, а часам і жаданне трываць у ім. Маральная вартасць чыну залежыць ад шматлікіх акалічнасцяў, у першую чаргу — ад ступені свядомасці і свабоды. Чалавек не стане на дарогу праўдзівага і шчырага пакаяння, пакуль не ўбачыць і не прызнае, што ягоны грэх супраціўляецца маральнай норме ў яго нутры — сумленні. Трэба цвёрда сказаць ужо падчас рахунку сумлення: я здзейсніў грэх, я зграшыў. Недастаткова сказаць агульна: маўляў, ёсць грахі, ці «здарылася зграшыць» (гл. Ян Павел ІІ, Reconciliatio et paenitentia, 31). Калі хтосьці спрабуе апраўдаць сябе, скінуць адказнасць за свой грэх на абставіны, іншых людзей або наогул не прызнаецца ў граху, ён ставіць бар’ер Божай ласцы і сам пазбаўляе сябе яе пладоў.

Убачыць сябе ў Божым слове

Рахунак сумлення павінен ахопліваць прынамсі тры віды адносінаў: да Бога, да бліжніх і да сябе, таму перад споведдзю трэба прааналізаваць менавіта гэтыя вымярэнні свайго жыцця. Каб рахунак сумлення прынёс плён і стаў малітваю, трэба найперш глядзець на Езуса і Яго адносіны да Бога, людзей і сябе. Хто дакладней ведае Святое Пісанне, няхай звернецца да тых старонак і тэкстаў, якія кажуць пра гэта. Астатнія могуць у думках узгадаць падзеі і прыклады з жыцця Хрыста. Такім чынам мы пачынаем разважаць пра Яго любоў да Айца, трыванне ў Айцу, малітву, служэнне, адданасць, вернасць. Гледзячы на Хрыста, мы можам убачыць, што адбываецца з намі: як я малюся, як люблю, колькі ў мяне вернасці, як служу і гэтак далей. Падобным чынам можам прааналізаваць нашы адносіны да бліжніх. Такім чынам мы лепш бачым Езуса, Яго наказ любові, пацверджаны Яго Ахвяраю. Нібы ў люстэрку, мы ўсвядомім сваю недасканаласць, недахопы і грэх. Як прыклад можа паслужыць і гімн пра любоў (гл. 1 Кар 13), дзе замест слова «любоў» мы ставім сябе: я не гневаюся?, я не ганаруся?.. Падобным чынам можна маліцца тэкстам васьмі благаслаўленняў (гл. Мц 5, 1–12): я ўбогі духам, ціхі, чысты сэрцам?.. Урэшце глядзім на адносіны Езуса да самога сябе: Хрыстус ведае праўду пра сябе, дбае пра сваю чалавечую годнасць, з радасцю прымае і развівае ўсё, чым надзяліў Яго Айцец. Сын Божы быў паслухмяны сваім бацькам, Ён рупліва працаваў, радаваўся і перажываў сум, удзельнічаў у святкаваннях, адпачываў...

Малітва перад споведдзю

Споведзь — гэта не толькі актыўнасць чалавека, але і вялікае дзеянне Духа Святога. Таму варта ў дзень споведзі, а можа і напярэдадні яе, трываць у малітве, перш за ўсё — да Духа Праўды, каб менавіта Ён прысутнічаў у нашай падрыхтоўцы і ў часе споведзі. Хто практыкуе самастойную спантанную малітву, няхай робіць гэта так, як умее, а той, каму патрэбна дапамога, можа скарыстацца малітвамі, змешчанымі ў розных малітоўніках. Важным элементам такой падрыхтоўкі з’яўляецца праслаўленне Бога за дар Яго міласэрнасці і любові. Плённым будзе таксама малітва пэнітэнта за святара, якога Бог выбраў і ўчыніў распарадчыкам сакрамантаў: такім чынам мы дапамагаем спаведнікам у нялёгкім служэнні ў канфесіянале.

Усё сказанае вышэй можна лічыць у пэўным сэнсе ідэалам, да якога ўсім трэба імкнуцца. І хоць далёка не кожны вернік мае такія магчымасці, як, напрыклад, кансэкраваныя асобы ў манаскіх установах, але відавочна, што чалавеку, які стараецца часта карміцца Божым словам і вядзе рэгулярнае малітоўнае жыццё, значна лягчэй падрыхтавацца да споведзі і прыступаць да яе. Згадаем пра важны прынцып святла: чым бліжэй да яго, тым лепш мы бачым сябе і тое, што вакол нас. Такім духоўным святлом для нас ёсць сам Езус Хрыстус.

20 снежня ў нашай парафіі адбудзецца дзень споведзі, пастараемся годна падрыхтавацца да сакраманту пакаяння, каб з чыстым сэрцам сустрэць нараджэнне Пана.

Айцец Аркадзь Куляха OCD, Ave Maria