На шляху да вечнасці...

Парафіяльныя аб'явы Літургічны каляндар Катэхеза Кантакты Відэаматэрыялы

На шляху да вечнасці...

9 мая спаўняецца 10 гадоў з дня смерці ксяндза каноніка Уладаса Пятрайціса, які з 11 лістапада 1985 г. па 16 кастрычніка 2000 г. быў пробашчам Мёрскай парафіі. У гэты ж перяд ён выконваў таксама душпастырскую дзейнасць у Лявонпалі, Вяце, Новым Пагосце, Ідолце, Дзісне, Друі, Верхнядзвінску. Літовец па нацыянальнасці, ён стаў сапраўдным сынам беларускай зямлі.

Нарадзіўся 20 студзеня 1955 года ў в.Пацэнуляй Радзівілішскага раёна ў Літве. Як сам расказаў ксёндз Уладас у 1990 годзе часопісу “Бярозка”: "дзяцінства прайшло ў тыя часы, калі школьнікам нельга было ані хадзіць у касцёл, ані маліцца. Аднак бацькі, якія не былі фанатычнымі вернікамі, бралі ў касцёл. Мне спадабалася і я стаў сам хадзіць самастойна". З-за наведвання святыні ўзніклі пэўныя праблемы, у характарыстыцы з'явіўся запіс: "антысавецкі элемент, ахвяра рэлігійнага фанатызму". Аднак гэта не збянтэжыла хлопца, а толькі падштурхнула да жадання стаць святаром. У духоўную семінарыю ў Каўнасе прымалі толькі пасля арміі. Трэба было яшчэ вучыцца. Куды ён толькі не імкнуўся паступіць, аднак нягледзячы на добрыя адзнакі, яго не бралі з-за характарыстыкі. Толькі ў тэхнічным вучылішчы быў недабор па спецыяльнасці "майстар па панчошна-вязальных апаратах" — туды і пайшоў.

Нарэшце паступіў ў духоўную семінарыю ў Каўнасе. Святарскае пасвячэнне атрымаў 14 мая 1985 г. у Жасляі.

У лістападзе 1985 года распачаў сваю працу ў Мёрах. Малады святар адразу актыўна ўключыўся ў душпастырскую дзейнасць. Ксёндз Уладас вялікую ўвагу надаваў падрыхтоўцы да сакрамантаў. Лічыў, што важна не толькі выконваць рэлігійныя абрады і падтрымліваць традыцыі, але і добра іх разумець, таму пачаў цэлебраваць святыя Імшы спачатку на рускай, а затым на беларускай мове. Не ва ўсіх гэта адразу выклікала паразуменне. Многім людзям, асабліва старэйшага пакалення, цяжка было сябе перабудаваць, а вось моладзь наадварот, прыняла новаўвядзенне з радасцю і пачала гарнуцца да яго.

Ксёндз Уладас быў вялікім інтузіястам і генератарам ідэй. Першым у Беларусі стаў выдаваць каталіцкую газету на беларускай мове “Голас душы”. Рэалізаваць яго ідэю дапамагла пісьменніца Ірына Жарнасек. Ірына Францаўна ўспамінае: “Наша знаёмства адбылося 3 лістапада 1990 года ў Полацку. У той дзень у Полацку ладзілася шэсце і асвячэнне крыжа ў памяць ахвяраў сталінскіх рэпрэсій на Полаччыне. Ксёндз Уладас прыехаў па запрашэнні арганізатараў гэтага мерапрыемства, каб разам з праваслаўнымі святарамі з Полацка асвяціць крыж у Бельчыцы. Тады, пасля асвячэння крыжа, я і асмелілася падысці да яго. Так мы пазнаёміліся.

Калі ксёндз Уладас пачуў, што я працую ў Наваполацкай гарадской газеце «Хімік», ён адразу сказаў, што вельмі хацеў бы выдаваць газету, але не мае чалавека, які б раздзяліў з ім гэтае жаданне. Я паабяцала падумаць… Так нарадзіліся наша супрацоўніцтва і сяброўства. Ксёндз Уладас меў добрую ідэю, але не быў спецыялістам у газетнай справе. Таму гэтая функцыя цалкам лягла на мае плечы.

Калі мы толькі пазнаёміліся, ксёндз Уладас адразу з вялікай прыхільнасцю ставіўся да беларускай мовы, ужываў яе ўжо ў набажэнствах. Але ў жыцці сам ёю карыстаўся мала, не ведаў яшчэ яе настолькі, каб вольна размаўляць. Таму ён размаўляў па-расейску. Я аднойчы сказала, што гэта няправільна: маўляў, выдаём газету па-беларуску, а галоўны яе арганізатар не валодае дасканала мовай. Ксёндз Уладас пабедаваў, згадзіўся, паўздыхаў. Тады я і сказала, што калі ён не пачне ўсур’ёз вучыць мову, каб вольна ёю карыстацца, то ў мяне можа прапасці жаданне рабіць газету. Гэта была, можна сказаць, жартаўлівая правакацыя з майго боку. І што ж на гэта ксёндз Уладас? Ён проста пачаў усур’ёз вучыць мову, прасіў знаёмых і сяброў, каб размаўлялі з ім па-беларуску. У выніку ён вывучыў мову вельмі хутка, можна сказаць, на вачах. Пазней ён са смехам часта згадваў гэтую маю правакацыю і… дзякаваў за яе, бо яна дапамагла яму хуткім тэмпам вывучыць беларускую мову.”

Ксёндз Уладас быў нястомным пілігрымам. Ён імкнуся паказаць сваім парафіянам, рэлігійнае жыццё ў іншых месцах. Арганізоўваў аўтобусныя пілігрымкі ў Шаўляй (Літва), Аглону (Латвія), на сустрэчу з Папам Рымскім Янам Паўлам ІІ у Беласток і Вільню, аднак асноўным месцам пілігрымак стаў Будслаў. У 1989 годзе мёрскія пілігрымы наведалі яго ўпершыню, а з 1992 года пачынаюцца афіцыйныя пешыя пілігрымкі “Мёры-Будслаў”.

Святар быў упэўнены, што моладзь павінна вучыцца праслаўляць Пана Бога. З гэтай мэтай арганізоўваў моладзевыя сустрэчы, фестывалі. У 1994 і 1995 гг. ў міжнародным фармаце прайшоў фестываль “Мы хочам Бога”, а ў 2000 — “Пад ветразем Хрыста”. Імкнуўся выносіць веру за межы касцёла праз скульптуры, Эўхарыстычныя працэсіі.

Ксёндз Уладас меў высокі эстэтычны густ, таму клапаціўся пра аздабленне святыні і добраўпарадкаванне яе тэрыторыі, пры гэтым сам заўсёды прымаў актыўны ўдзел. Сам прадумваў і разам з вернікамі рабіў дэкарацыі на Божае Нараджэнне, Вялікдзень і іншыя ўрачыстасці і святы, імкнуўся кожны раз зрабіць нешта новае. Заўважыў, што не зручна і не прыгожа, калі працэсія вакол касцёла ідзе проста па траве, – вырашыў зрабіць дарожкі і заліваў сам разам з моладдзю і дзецьмі.

Быў чалавекам слова і імкнуўся ахапіць душпастырскай дзейнасцю як мага больш людзей. Ён дабіраўся да аддаленых парафій нягледзячы ні на што, часам рызыкуючы жыццём, бо там чакалі людзі. Віктар Трызна ўспамінае: "Аднойчы, перад Вялікаднем, разам з ксяндзом Уладасам паехалі ў Верхнядзвінск. Да в.Слабада дабраліся на машыне, а там разлічвалі на паром. Толькі ў той дзень было вельмі дрэннае надвор'е: дождж і моцны вецер. Парома не было, на беразе была толькі лодка. Ксёндз Уладас сказаў: "Паплывём на ёй, бо там чакаюць людзі." І мы паплылі... Хвалі накрывалі лодку, напаўняючы вадой. Лодку зносіла ветрам і цячэннем, нават не верылася, што мы дасягнём берага, але Бог дапамог. Людзі сапраўды нас чакалі. Пасля Імшы, у знак удзячнасці, яны дамовіліся каб назад нас перавёз паром."

Разумеючы, як патрэбны людзям святары, клапаціўся аб новых пакліканнях. А юнакі, бачачы самаадданую працу свайго пробашча, смела адгукаліся на голас Бога. Яго першыя птушкі Франц Рудзь і Юрый Барок у гэтым годзе адзначаюць 25-годдзе святарства.

Ксёндз Уладас быў чалавек рознабаковы, меў шмат захапленняў, пісаў вершы лірычнай і рэлігійнай тэматыкі, якімі потым дзяліўся са сваімі сябрамі. На жаль, сшытак з яго творамі згубіўся і мы не можам іх пачытаць, але тыя, хто чуў іх у выкананні Уладаса Пятрайціса сцвярджаюць, што яны былі пранікнёнымі і мелі глыбокі сэнс: "нават слёзы з'яўляліся на вачах, калі ён чытаў свой верш пра крыж".

Далейшым месцам працы стала парафія Божага Провіду ў Слабодцы, а затым з 2008 года — Іказнь Браслаўскага дэканата, у якой ён быў адміністратарам па дзень смерці. У 2001 годзе Віцебскі ардынарый Уладзіслаў Блін менаваў ксяндза Уладаса Пятрайціса канонікам Віцебскай катэдры.

Дзе б не працаваў потым ксёндз Уладас, ён заўсёды памятаў пра Мёры, сваю першую парафію. Будучы сябрам свайго пераемніка ксяндза Крыштафа Мянкіны, заўсёды адгукаўся на запрашэнні прыняць удзел ва ўрачыстасцях і святах, бо жадаў наведаць сваіх шматлікіх сяброў. Тых, хто дапамагаў яму адраджаць веру, касцёл, мову. Тых, хто быў побач у розныя хвіліны яго жыцця і стаў для яго сапраўднай сям'ёй. Тых, хто па сённяшні дзень глыбока ў сэрцы захоўвае добрую памяць пра яго.

Тыя, для каго ён быў не проста святаром, але сябрам і дарадцам падзяліліся сваімі ўспамінамі.

Рыхтуючы матэрыялы да гадавіны смерці ксяндза Уладаса, прыйшла да высновы: не хопіць аднаго артыкула, каб напісаць усё пра гэтага своеасаблівага чалавека, не хопіць 40 хвілі відэафільма, каб расказаць пра яго працу, не хопіць адной фотавыставы, каб паказаць яго дзейнасць. Яго любілі... Яму прысвячалі вершы... Пра яго пішуць і сёння: кожны год у красавіцкім нумары газеты "Каталіцкі веснік". У чым жа феномен ксяндза Уладаса? Час у які працаваў або асабістая харызма? Мне здаецца зусім іншае — ён проста быў Чалавекам. Чалавекам, які шукаў шлях да вечнасці...

Жанна Закрэўская, фотаматэрыялы з архіва парафіі.